Home De oorlog tegen migranten: horen, zien en zwijgen?





Er staat een hek langs het strand

Wat ik hier ga vertellen tart elke rede. Waren er aanwijzingen? Hoe kan het dat we dit niet hebben zien aankomen? Vonden we het zo onwaarschijnlijk?

We zijn vandaag naar het strand geweest. Het was vroeg in de avond en het begon te schemeren. Als we doorliepen, konden we nog de zonsondergang in zee zien. Hoe het avondrood de wolkenranden roze kleurt, het uitdovend schijnsel langzaamaan paars en dan diep donkerblauw wordt en hoe de maan even later zijn volle kop boven de duinen uitsteekt. We konden de zee al ruiken, proefden de zilte tinteling op ons tong, voelden hoe de wind het zand in ons gezicht blies. Maar toen we het laatste duin overklommen, ons verheugend op het wijdse uitzicht...

Daar was het. Daar ís het. Er staat een hek in de branding. Een hoog hek, zeker zes meter. Zo'n hek dat je kent van de beelden van Ceuta en Melilla aan de grens tussen Marokko en Spanje. Het hek reikt zover als je kan zien, vanaf Bakkum zuidwaards tot aan de pier bij IJmuiden, noordelijk tot aan Egmond aan Zee. We renden van het duin af. Dat stond er vorige keer nog niet! Het ziet eruit alsof het strand de luchtplaats van een grote gevangenis is geworden. De gevangenis Neederland. Zwemmen in zee is volkomen onmogelijk geworden. Het hek is te hoog. Gele bordjes bovenaan het hek waarschuwen voor electrische schokken van het draad dat er verticaal bovenop is aangebracht. Het is verboden te vliegeren, zweefvliegen, paragliden, sky-diven, zwemmen, pootje baden en van alles meer.

De lage zon wierp lange schaduwen van de spijlen van het hek over het strand. Er liepen wat mensen hun hond uit te laten alsof ze niet anders gewend waren. Onderaan het hek spatten de schuimende golven tegen het hek uiteen, alsof ze het hek proberen weg te beuken. Alles wat normaal gesproken aan strand spoelt, blijft nu aan de andere kant tegen het hek aan liggen. Zeewier. Stukken hout. Plastic rommel. Touw. Daartussen: schelpen, dode krabbetjes, kwallen. De meeuwen hoeven nu niet het hele strand meer af te zoeken, het ligt allemaal daar. Ze vechten erom.

We stonden daar vol ongeloof, liepen naar het hek en voelden of het omgeduwd kon worden. Geen beweging in te krijgen. De in beton gegoten pijlers lijken metersdiep in het zand te zijn ingegraven. Een camera vlakbij ons bewoog zijn mechanische nek in onze richting. We voelden de spiedende blik op ons gericht. Een vrouw die voorbijliep, bleef op afstand en trok snel haar hond mee. Verwijtende blik. De zon ging onder als altijd, de meeuwen krijsten. Het wrak van een flinke rubber boot die ergens op kapot moet zijn geslagen trok onze aandacht. Een helikopter vloog laag over, we konden het roteren van de bladen haast voelen. Een donkerblauwe jeep kwam op ons af.
“Daar zul je het hebben. Marechaussee.”

De wagen stopte. Twee mannen met karabijnen stapten uit. Blauwe militaire waakhonden. Eén van hen voerde het woord. De ander bleef de hele tijd naast hem staan en om zich heen kijken. Alsof hij wilde voorkomen dat iemand zich ermee zou bemoeien.
“U dient afstand te houden van het hek. U mag het niet aanraken.”
We wisten niet wat te zeggen. We waren nog te veel met stomheid geslagen.
“Legitimatie.”
“Worden we ergens van verdacht?”
“U raakte het hek aan.”
“We keken alleen.”
“Legitimatie of u wordt aangehouden.”
“Op grond waarvan?”
“We willen weten wie er aan het hek zitten.”
“Waarvoor staat dat hek er?”
“Om de illegalen tegen te houden.”
We keken elkaar aan. Waren de grenzen daadwerkelijk en letterlijk fysiek dichtgegaan, zoals Zijlstra wilde? Was het NATO hek bij Calais, gedoneerd door Engeland, helemaal doorgetrokken naar hier?
“Komt er nog wat van?” vroeg de marechaussee nu.
“Wat is de bedoeling? Om te voorkomen dat ze-”
Hij onderbrak me: “Beide. Legitimatie! Nu.”

Ik herinner me de laatste berichten vlak voor onze vakantie. Engeland dreigde met een economische boycot als de zogenaamde stroom vluchtelingen geen halt werd toegeroepen. Langs de hele Franse kustlijn werden hekwerken opgericht. Vluchtelingen die het voorheen vanuit Calais probeerden om Engeland te bereiken, probeerden het vanuit Oostende, en dus werd langs de Belgische kust ook een hekwerk geplaatst, dat langzaamaan de grens met Nederland naderde.
In de Rotterdamse haven was een boot met vluchtelingen aangespoeld. Noodweer had hen getroffen. Een onbekend aantal mensen was overboord geslagen en verdronken. Zeker vijftig lichamen werden gevonden op het strand tussen Rotterdam en Scheveningen. De overlevenden werden rechtstreeks naar de grensgevangenis op Rotterdam Airport gebracht. Het zat daar overvol. Teeven kondigde aan dat pas geleden gesloten gevangenissen weer in gebruik moesten worden genomen. Ontslagen G4S bewakers zouden opnieuw worden ingehuurd. Een plan voor een nieuwe private gevangenis ergens in Drenthe dat wegens bezuinigingen in de ijskast was gezet, werd in de Tweede Kamer ontdooid. Geen partij die ertegen was. En omdat de grenzen over land ook hermetisch werden afgesloten, kwamen vluchtelingen langs de kust van België naar Nederland, over zee. Zwemmend, op vlotjes of op rubber banden. In Zeeland ontstonden al snel nieuwe 'jungles', zoals voorheen in Calais.
De Noordzee is de nieuwe Middellandse Zee geworden. Strandtenten in Scheveningen klagen over teruglopende inkomsten omdat veel mensen niet meer naar het strand gaan. Die willen niet geconfronteerd worden met vluchtelingen die hongerig en dorstig bijeengepakt in gammele boten het strand opkomen. Of erger nog: met doden. Wie wil daar nog zitten met bier en patat?

Ik keek de marechaussee aan. Klootzak, dacht ik, smeerlap! Door jullie toedoen zijn die mensen dood. Doordat jullie ze tegenhouden. Jullie en Frontex en al die regeringen en al die mensen die alleen maar aan hun eigen belang denken.
Mijn partner had het paspoort reeds afgegeven. Die probeerde nog in discussie te gaan, maar het bekende antwoord luidde: “Ik ga niet met u in discussie. Wij voeren beleid uit. Als u daar moeite mee heeft, moet u in Den Haag zijn.”
Ik had mijn rijbewijs bij me. Wat anders kon ik doen dan het te tonen? Zonder er verder woorden aan vuil te willen maken, overhandigde ik mijn rijbewijs. De zwijgzame om zich heen kijkende waakhond ging met ons paspoort en rijbewijs de auto in. Ik staarde door het hek naar de zee. Naar de rubber boot. Die klotste tegen het hek aan. Zou ik straks ook doden tegen de andere kant van het hek zien liggen?
Met een veelbetekenende blik werden onze documenten teruggegeven. “Volgende keer word je aangehouden. Ik vorder je nu je te verwijderen van het strand.”
Mijn partner probeerde nogmaals in discussie te gaan. “Zinloos” zei ik, en begon te lopen, omkijkend naar het hek, of ik kon zien hoe het in elkaar zat.

Wist iemand al van het hek? We zijn direct naar huis gegaan. Ik móest meer weten. En ja, nou en óf iedereen het weet! De gebruikelijke verontwaardigde commentaren op facebook van talloze 'friends'. Op websites van de mainstream media wordt het sluiten van de grenzen in reacties toegejuicht. “Laat ze maar verzuipen.” “Zorg dat ze niet vanuit België hier komen.” Dat zijn nog milde.
Inmiddels weet ik dat voor de bouw van het hek zowel gevangenen als werklozen worden ingezet als dwangarbeiders. Zij aan zij. Ball and chain. Die kunnen niet weigeren. Het is dát, of (voor gevangenen) de isoleer of (voor werklozen) je uitkering en dus je woning kwijt. Er is een noodtoestand afgekondigd. Staat van beleg? Ervaren gevangenisbouwers als BAM, Strukton en Ballast Nedam in Nederland en Besix in België leveren materiaal, machines en experts. Op het strand bij Bakkum, waar wij waren, is het hek al af. Ten noorden van Petten schijnen ze nog bezig te zijn richting Den Helder.
Eigenlijk moeten we suiker in het cement van de betonnen pijlers gooien. Of de trucks die de stukken hek aanleveren tegenhouden. Maar sommige van mijn beste vrienden zijn onbereikbaar. Ik weet dat ze een uitkering hebben. Zij, die altijd geprotesteerd hebben tegen de waanzin van de jacht op vluchtelingen, worden ze nu gedwongen eraan mee te werken? Tot waar komt het hek? Vele honderden mensen meer zullen sterven als ze de oversteek helemaal vanaf de Waddeneilanden gaan proberen. Of komt daar ook een hek omheen? Het laatste bericht dat ik net lees, gaat over een groep vluchtelingen die een 'jungle' in de duinen bij Aardenhout hebben opgericht. De villabewoners aldaar beginnen te piepen over de waarde van hun huizen. Alsof mensenlevens niets waard zijn.

Terwijl ik dit schrijf, gaat de bel. Een man met papieren voor de deur. Ik zet de computer uit voor ik open doe.

Joke Kaviaar, 19 september 2014