|
|
| Home / bajesboten Deportatiepraktijken Zestienhoven |
| "DAT IS JOUW PROBLEEM, WIJ ZITTEN ER NIET MEE" Aleksej: “Ik weet het niet meer. Ik kan niet terug, want ik ben staatloos. Ik mag hier niet blijven. Ik mag niet werken. Ik heb geen papieren, ik kan zo worden opgepakt. Ik durf mijn huis bijna niet uit. Ik ben ziek. Ik durf dat niet te zeggen, want dan wil niemand met me omgaan. Ik ben 40, ik wil een relatie, maar ik ben ziek, dus dat kan niet. Als ik gelijk zeg dat ik ziek ben wil niemand met me omgaan, en als ik het later zeg zijn ze boos dat ik het niet eerder gezegd heb en willen ze ook niet meer met me omgaan. Ik heb een oorlogstrauma. Ik ben helemaal niks. 's Nachts droom ik van mijn leven in Oezbekistan, met werk, vrouw, geld. Nu lijkt alles een grote nachtmerrie. Ik heb nog 5 jaar te leven misschien, maar wat voor 5 jaren zijn dat op deze manier?” (door Philip van Dalen) Hoe gaat Nederland om met vreemdelingen die niet uitgezet kunnen worden? Is er in ons land sprake van psychische marteling? Onschuldige mensen kunnen voor onbepaalde tijd onderworpen worden aan:
· opsluiting · onderdrukking · vernedering · minachting · onverschilligheid · sadisme · dreigementen · treiterijen · gebrek aan privacy Wij zijn allen verantwoordelijk voor deze behandeling. Het is niet hun probleem, het is ons probleem. Dit is wat wij in Nederland met mensen doen, met mensen láten doen: We pompen ze, zoals bijvoorbeeld in het geval van Aleksej, 17 maanden rond in centra voor vreemdelingenbewaring. 17 maanden is zo'n beetje de maximumtijd waarin vreemdelingen kunnen worden vastgehouden. Per keer. Want na vrijlating kan het theoretisch de volgende dag weer opnieuw beginnen. Mensen die geen legale status hebben en niet gevangen zitten, zitten toch gevangen: in hun huis. Durven bijna niet naar buiten. Als de dood dat ze opnieuw zullen worden opgepakt. Is dit wat we ze geven: levenslange onveiligheid? Justitie doet er veel aan om de mensonwaardige behandeling van vreemdelingen geheim te houden. Achter tralies. Zwijgplicht voor personeel en vrijwilligers. En toch sijpelt er af en toe iets naar buiten. Lees onderstaand verhaal en trek je conclusies. Aleksej komt vanuit Oezbekistan naar Nederland. Op 15 juni 2002 vraagt hij asiel aan. Hij verblijft een korte periode in aanmeldcentrum Zevenaar, belandt dan op straat en gaat naar Rotterdam. In augustus 2002 wordt hij opgepakt. Zwartrijden in de metro en hij heeft geen papieren. Hij wordt naar het Huis van Bewaring in Tilburg gebracht, waar hij 2½ maand gevangen zit. Hij komt vrij, want is niet uitzetbaar. Februari/maart 2003: wederom opgepakt, weer naar Tilburg. Daar dreigt men met opsluiting van 1 jaar. Na 2 weken wordt er een röntgenfoto gemaakt; hij blijkt tbc te hebben. In plaats van de volgende dag naar het ziekenhuis gebracht te worden, zet de bewaking hem, ziek en wel, 's avonds in de kou en de regen op straat. Hij gaat weer naar Rotterdam, zijn advocaat zegt: “Jij moet weg”. Humanitas en de GGD regelen geld, huisvesting en medische hulp voor hem. Hij neemt een nieuwe advocaat, die zegt dat hij rustig moet blijven, veel geduld moet hebben en vooral geen contact moet zoeken. “Dit gaat tijd kosten”. Uiteindelijk wordt hij tot ongewenste vreemdeling verklaard. Bij de volgende aanhouding komt hij in Assen terecht: een half open inrichting. Bij de status 'ongewenste vreemdeling' hoort 90 dagen opsluiting. In Assen blijft hij 60 dagen. Een standaardrecht: 1/3 van de straf wordt kwijtgescholden. In de winter van 2004/2005 wordt hij weer opgepakt als hij zonder geldig vervoersbewijs in de metro van Rotterdam gecontroleerd wordt: 60 dagen P.I. in Rotterdam-Hoogvliet. Wederom worden hem 30 dagen kwijtgescholden. Na amper 2 weken is het alweer raak: opnieuw opgepakt. De dienstdoende agent heeft weliswaar met hem te doen, maar sorry, nee, we kunnen geen uitzondering maken. Na 1½ maand in Hoogvliet komt zijn zaak voor de rechtbank en moet hij de resterende 45 dagen in zijn geheel uitzitten. Van 11 augustus 2005 tot 10 januari 2007: · opgepakt in het centrum van Rotterdam · Huis van Bewaring aan de Noordsingel in Rotterdam: 90 dagen · Detentieboten aan de Merwehaven in Rotterdam · Uitzetcentrum Zestienhoven · P.I. Roermond · Detentieboten · Uitzetcentrum Zestienhoven · P.I. Tilburg/ · Vertrekcentrum Ter ApelAleksej wordt gearresteerd in het centrum van Rotterdam en krijgt om te beginnen vanwege zijn ongewenste vreemdelingstatus 90 dagen opsluiting in het Huis van Bewaring aan de Noordsingel in Rotterdam. Hij denkt nog dat hij daarna op vrije voeten komt, maar nee, dan begint de ellende pas goed: Totnogtoe heeft hij gevangen gezeten in instellingen waar vreemdelingen en criminelen door elkaar zitten en waar de behandeling relatief goed is. Vanaf nu zal hij te maken krijgen met een heel ander regime: dat van de vreemdelingenbewaring. Hij wordt overgebracht naar de bajesboten in Rotterdam. Aleksej vertelt het volgende: “De dokter op de boot zegt: “Deze medicijnen geef ik niet meer, deze niet en deze niet. We gaan deze medicijnen helemaal afbouwen. Als jij geen medicijnen meer krijgt, wil je wel terug.” Ik had mijn medicijnen nodig en ik zag hongerstaking als enige mogelijkheid om alsnog mijn medicijnen te krijgen. Het is maar helemaal de vraag of ik in Oezbekistan die medicijnen kan krijgen. Als ik ze niet inneem, ben ik binnen een paar maanden dood. De dokter zegt dat een van zijn taken is mensen zo ver te krijgen dat ze 'vrijwillig' meewerken aan hun uitzetting. Ik word naar een isoleercel gebracht. Ik ben daar totaal 35 dagen gebleven. Ik at niet, ik gebruikte geen medicijnen. De laatste negen dagen dronk ik ook niet meer.” Hij legt uit wat er gebeurt als je in hongerstaking gaat: “Hongerstaking gaat zo: als je weigert te eten, dan word je naar de isolatie-afdeling gebracht. Je wordt in principe als hongerstaker geregistreerd: je moet een formulier invullen met de keuzemogelijkheid of je alleen niet eet, of ook niet drinkt, en of je je medicijnen neemt, of je kunstmatig gevoed wil worden. Als je het formulier niet invult omdat je het niet kunt lezen dan heb je pech: dan sta je niet geregistreerd. De bewaking zegt: “Het maakt ons niet uit of je wel of niet eet. Dat is jouw probleem.” Wat ze wel doen: elk half uur het luikje van je cel opendoen, en lief vragen wat je wilt eten of drinken. Koffie, thee, yoghurt, boterhammen? Wat je maar wilt. Als je even uit je cel bent, leggen ze gauw allemaal lekker eten neer. Alles met het doel om je wil te breken. Als je de regels niet kent, krijg je niet waar je recht op hebt (niet dat je er anders niet vaak om moet bedelen): 1x 5 minuten per week bellen, 2x per week douchen. En je mag de bijbel lezen. Op een bepaald moment komt de bewaking naar me toe: “Jij gaat niet dood hier. Als je niet gaat eten, doen we dit met je;” Ze laten me zien wat ze doen: Iemand zit met zijn armen en benen vastgebonden op een stoel terwijl mensen een naald in zijn arm duwen: Infuusvoeding. Zover is het bij mij niet gekomen. Na zeven dagen zonder drinken komt er een dokter bij mij. Hij meet mijn bloed en zegt dat ik een waarde heb van 3.4. Dat is veel te laag. De dokter wil niet in de problemen komen als ik doodga. Daarom vraagt hij mij een formulier te tekenen, waarin ik toestem dat ik niet gereanimeerd wil worden. Ik overleg met mijn advocaat; die raadt mij aan niet te tekenen. De volgende dag komt er een psycholoog die begrip heeft voor mijn situatie. Dankzij hem word ik overgeplaatst naar Zestienhoven. Ik krijg mijn medicijnen weer, mag op een eenpersoonskamer slapen en begin voorzichtig weer een beetje te eten.” Hieronder volgt een verslag van nog een aantal van zijn ervaringen: Situatie op de bajesboten Op de bajesboten zit je met meer mannen op een cel, minstens met vier. Het is de bedoeling dat je meewerkt aan je uitzetting, daarom is het niet de bedoeling dat je het ook maar enigszins naar je zin hebt. Je deelt je cel dus niet met mensen uit je land van herkomst. Of men deelt als volgt in: drie uit een land bij elkaar, en een vreemde, die hun taal niet spreekt . Zoals Aleksej overkomt: zijn kamergenoten zijn drie mannen uit China. Die hij niet verstaat, die hij niet begrijpt, die op de grond spugen als hij bezig is de vloer schoon te maken. Op de afdeling zijn gelukkig meer Russen. Zo hebben ze toch steun aan elkaar. Het afdelingshoofd wil graag alles in de peiling houden. Hij past daartoe de methode van verdeel en heers toe. Hij heeft verklikkers die voor hem werken, niemand weet wie het zijn, maar iedereen is voorzichtig. Zelfs de bewakers: stel dat ze iemand beter behandelen, dat zou uit kunnen komen. In de recreatieruimte hangen twee telefoons. Voor 60 mannen. Er is veel lawaai. Er staat constant een lange rij wachtenden, er is doorlopend ruzie. Niet zo lang bellen, er zijn nog zoveel wachtenden na je. Bellen met je geliefden is op deze manier allesbehalve privé. Ook de televisie (één per cel) is een bron van irritatie; wie bepaalt wanneer dat ding aangaat, uitgaat, en naar welke zender er gekeken wordt? “Dat is jouw probleem” Op afdelingen waar uitsluitend vreemdelingen verblijven kan niet worden gewerkt. Wel heeft een gevangene recht op zakgeld. Zo'n 7,50 euro per week. Te besteden aan telefoonkaarten en aankopen uit het 'winkeltje' waar alles duurder is dan in normale winkels, want allemaal A-merken. De uitbetaling van het zakgeld geschiedt in principe de eerste maandag na de dag dat iemand is binnengebracht, maar soms niet, soms duurt het langer. Zo vallen de bajesboten en Uitzetcentrum Zestienhoven onder dezelfde instelling, maar deze regeling geldt niet voor zakgeld: “Ik ben niet nieuw! Ik kom van de bajesboten!” Afdeling registratie ziet dat anders. “Voor ons ben je nieuw”. Dus geen geld. “Hoe moet ik shag kopen?” ”Dat is jouw probleem!” Niet roken, geen telefoonkaart. “Dat is allemaal jouw probleem, wij zitten er niet mee.” Vrij zonder afscheid In vreemdelingenbajessen is om 17.00u het einde van het (eventueel aanwezige) dagprogramma. Daarna worden de mensen ingesloten. Als iedereen eenmaal in zijn cel zit worden mensen vrijgelaten: tussen 18.00 en 19.00u. Geen gelegenheid tot afscheid nemen, tot precies erachter komen wie en waar naartoe.
Teenslippers: 1.50 euro Steviger slippers: 3.60 euro Zakgeld per week: 7.50 euro In Roermond staat een oude gevangenis. Lang geleden gebouwd, toen men het niet nodig vond sanitair in een cel te plaatsen. Dientengevolge zijn de cellen in Roermond verstoken van water, en doet men zijn behoeften in een bak in de grond. Dit lijkt erger dan het is, want zowaar:
· de bak wordt twee keer per week geleegd · in de bak wordt chemische vloeistof gedaan (ruikt ook heerlijk fris!) · om de bak staat een scherm · water mag je bestellen bij de bewaker: om 17.00u kan je je flessen laten vullen. 4 liter per persoon. Aleksej krijgt waar hij recht op heeft wegens zijn ziekte en door de oorlog opgelopen posttraumatisch stresssyndroom: een eenpersoonscel. Zodat hij dat scherm om de bak niet eens nodig heeft! Levende doden Als je zo gek wordt van de uitzichtloosheid van je situatie, van je gebrek aan zelfsturing, dat je ruzie gaat zoeken, je gaat afreageren op elkaar, je door de bewaking laat provoceren, suïcidaal gedrag gaat vertonen, jezelf gaat verminken, dan is daar een oplossing voor: Medicatie! De psychiater heeft de mogelijkheid je plat te spuiten, zeker als je geen familie hebt die dit kan tegenhouden. Aleksej heeft meegemaakt dat een volkomen normale man van de ene op de andere dag veranderde in een zombie, een wandelende levende dode. Er is geen contact meer mee te krijgen. Als de medicatie te zwaar is, komt het nooit meer goed met iemand. One flew over the cuckoo's nest …, in Nederland. Regels Telkens als je nieuw komt in een detentiecentrum is het noodzakelijk dat je naar het reglement vraagt. Dat verschilt namelijk per oord. Als je je rechten niet kent, kun je ook niet weten dat je überhaupt iets kunt vragen. Dan krijg je sowieso niks. Maar zelfs als je je rechten wel kent, dan nog. Dat biedt niet de garantie dat je krijgt waar je recht op hebt. Alles moet je vele malen vragen, zeuren, zaniken, zeiken. Vaak word je afgescheept: “Morgen”. De volgende dag: “Morgen”. Vaak is het: nooit. Acties Als er buiten een protestactie wordt gehouden merken de mensen dat binnen. In elk geval vanwege het feit dat ze tot dat de actie beëindigd is op hun cel moeten blijven. De bewakers proberen de actie te ontkennen: “Er is niets aan de hand''. Aleksej had soms moeite om te verstaan wat er werd geroepen. Tip voor actievoerders: roep de leuzen in zoveel mogelijk talen! Kleding In vreemdelingendetentie heb je geen recht op andere kleding dan wat je bij aankomst bij je hebt. Dat betekent dat er mensen zijn die het moeten doen met één paar sokken, één onderbroek. Die je soms kunt wassen in een wasmachine, maar wat moet je dan in de tussentijd aan? Alles moet nog drogen ook. Hoe lang hou je de boel heel als je maanden met dezelfde kleren moet doen? Sommige instellingen hebben een container waarin tweedehands kleding aanwezig is. Je moet een briefje invullen met daarop wat je nodig hebt, en met wat geluk krijg je een ander heel kledingstuk. Het laat zich raden wat er niet in de container zit: onderbroeken en sokken. De instelling heeft geen geld om dat te kopen (sober regime). Dus: als je geen familie of vrienden hebt die kleding voor je kan invoeren, heb je pech. Moet je het maar zien te redden met dat wat je hebt. Kapot of niet. Boos Aleksej is de hele tijd boos. Daar kun je geen kant mee op. De bewakers komen zogenaamd vriendelijk dingen zeggen zoals: “Doe maar rustig meneer, het komt allemaal goed, u krijgt morgen wat u wilt”. Het komt zelden morgen. Hij wordt gek van hun houding, van hun gespeelde vriendelijkheid. Hij zegt: ”Ik had liever gehad dat ze me in elkaar hadden geslagen, dan had ik wel pijn gehad, maar dan was ik ook rustig geworden”. Langdurige detentie Vreemdelingenbewaring heeft een sober regime. Dat komt omdat vreemdelingen volgens justitie nooit lang gedetineerd zijn. Dat dit in de praktijk totaal niet opgaat wordt stilgezwegen. Aleksej is absoluut geen uitzondering. Het komt regelmatig voor dat mensen maanden en maanden op de boten verblijven. Zelfs kinderen zitten gemiddeld zo'n drie maanden opgesloten. In het vervolgonderzoek 'Ouders met minderjarigen in vreemdelingenbewaring' uitgevoerd door de Inspectie voor de Sanctietoepassing, uitgekomen in december 2006, staat de volgende tabel: Aantallen minderjarigen en verblijfsduur in dagen in vreemdelingenbewaring van 1 september 2005 - 1 september 2006 Locatie / Aantal minderjarigen / Verblijfsduur gem. / Verblijfsduur max. GH 36 57 244 UCR* 153 49 183 DCN 24 74 124 DCZ 27 102 242 Tot. 240 59 244 GH: Grenshospitium Tafelbergweg in Amsterdam (inmiddels gesloten) UCR: Uitzetcentrum Rotterdam DCN: Detentiecentrum Noorderzand in Heerhugowaard DCZ: Detentiecentrum Zeist *De IND binnen het UCR houdt vanaf november 2005 gegevens bij over verblijfsduur. De tabelgegevens voor het UCR hebben daarom betrekking op de periode 1 november 2005 - 1 september 2006. Warm De zomer van 2006 telt een aantal zeer warme dagen. Voor de mannen op de bajesboten is het niet om uit te houden. Slapeloze nachten. Er kan geen raampje open, ventilatie ontbreekt ten enen male, airconditioning is niet aanwezig. Uiteraard moeten 's nachts de deuren van de cellen dicht blijven. Aleksej heeft chronische bronchitis. Van het stapelbed heeft hij het onderste bed. 's Nachts ligt hij te hijgen, te piepen, naar adem te snakken. De eigenaar van de bajesboten, de Rijksgebouwendienst, stelt dat de schepen en installaties voor luchtverversing aan alle wettelijke eisen voldoen. “Airconditioning is geen wettelijk vereiste”. De Dienst Justitiele Inrichtingen (DJI), verantwoordelijk voor de dagelijkse gang van zaken binnen gevangenissen, zegt: “Er wordt extra water uitgedeeld, ramen en deuren staan zoveel mogelijk open en mensen worden gelucht''. Helaas liggen de luchtplaatsen in de volle zon. Daar wil niemand heen. Aleksej vertelt dat een man helemaal gek werd van de hitte 's nachts. Nadat hij te vaak naar de zin van de bewakers om hulp had gevraagd, lieten ze hem uren bellen. Ten einde raad hield hij zijn aansteker bij het brandalarm, in de hoop dat de bewaking dan wel zou reageren. Dat gebeurde ook, met als resultaat dat vier potige bewakers hem in de houdgreep namen en afvoerden naar de isolatiecel. Verschillen in regime Aleksej heeft zelf kunnen ervaren hoe groot de verschillen zijn qua regime tussen detentie van uitsluitend vreemdelingen en detentie van mensen verdacht van een strafbaar feit of van veroordeelden. In de P.I. Tilburg zitten naast vreemdelingen die illegaal in Nederland verblijven ook arrestanten en mensen in voorarrest. Zodoende kon Aleksej zien dat de laatste categorie beter eten krijgt, aan sport kan doen, kan biljarten, meer kan recreëren. In vreemdelingendetentie kan niet worden gewerkt. Hierdoor is het niet mogelijk wat extra's te verdienen, maar ook wordt er op deze manier geen afleiding geboden. Er is vrijwel nergens mogelijkheid tot recreatie, sport, scholing of toegang tot een goed gevulde bibliotheek . Mensen hangen maar wat rond in de recreatieruimtes. Maken zich zorgen, vervelen zich.. Bijna iedereen zit met meer personen op een cel. Zonder dat men de gelegenheid krijgt een voorkeur voor een celgenoot aan te geven. Er wordt bij de indeling niet gelet op cultuur, religie , taal- of landachtergrond. In oktober 2006 verscheen het themaonderzoek ' Beheersing geweld tussen gedetineerden in Huizen van Bewaring', uitgevoerd door de Inspectie voor de Sanctietoepassing. Daaruit blijkt dat juist bij die instellingen waarbij gedetineerden hun voorkeur niet konden uitspreken de hoogste aantallen geweldincidenten plaatsvinden. Zoals al beschreven is ook de lange wachtrij voor de telefoons een bron van ergernis voor gevangenen. Uit datzelfde themaonderzoek blijkt dat het aantal telefoontoestellen op een afdeling in een regulier Huis van Bewaring varieert van één toestel per 10 tot 25 detentieplaatsen. Het gemiddelde is één toestel per 16 detentieplaatsen. Maar…. op de detentieboten is dat twee per afdeling van 60 plaatsen, dus één per 30 gedetineerden. Afgezien van frustratie en emotionele ontvlamming wordt irritatie over het telefoongebruik in het rapport het meest genoemd als aanleiding voor conflicten en geweld. “Menswaardig”?? Zo maar een voorval: vier mannen in vreemdelingenbewaring worden naar de GGD gebracht. Bewaker: “Vier stuks voor de röntgenafdeling”. Gevangene: “Nee! Wij zijn geen 'stuks', wij zijn mensen!” Bewaker: “Jullie zijn geen mensen, jullie zijn illegalen”. In de brochure 'Gevangeniswezen' van de Dienst Justitiële Inrichtingen staat het volgende: “Bij de tenuitvoerlegging van vrijheidsbenemende straffen en maatregelen moeten ingeslotenen geen lichamelijke of geestelijke schade oplopen. Daarom worden faciliteiten geboden als een zinvolle dagbesteding, onderwijs, een voldoende niveau van zorg, geestelijke verzorging, recreatiemogelijkheden en de gelegenheid tot het onderhouden van sociale contacten met familie en relaties buiten de inrichting. DJI biedt de ingeslotenen een menswaardige bejegening en een perspectief op een kansrijke terugkeer in de samenleving. Alleen daarmee kan worden voorkomen dat steeds dezelfde mensen de inrichtingen bevolken. (……..) mag echter nooit uit het oog worden verloren dat met ingeslotenen op een menswaardige wijze moet worden omgegaan. Niet alleen omdat dat een kwestie van 'beschaving' is. Het gevaar is aanwezig dat mensen die gedurende lange tijd te zwaar gecontroleerd worden, na afloop van hun straftijd als 'levende tijdbommen' in de samenleving terugkomen, met alle risico's van dien. Een menswaardige bejegening van de ingeslotenen helpt hen weer aan een toekomstperspectief. Menswaardigheid in het gevangeniswezen draagt daarmee bij aan de veiligheid van onze samenleving.” De praktijk van vreemdelingenbewaring geeft een heel ander beeld te zien; het verschil tussen theorie en praktijk. Hoe onmenswaardig de DJI kan zijn. De 'kwestie van beschaving' geldt blijkbaar niet voor vreemdelingen in detentie. Waarom de DJI willens en wetens 'levende tijdbommen' in de samenleving wil plaatsen is mij een raadsel. Het is een illusie dat alle vreemdelingen kunnen worden uitgezet. De meeste van hen komen terug in de samenleving. Illegaal en getraumatiseerd. NO BORDERS! |
| back to begin Home |
| back to begin Home |